Kρυπτοζωολογία

Η κρυπτοζωολογία ασχολείται με περίεργα πλάσματα που ισχυρίζονται κάποιοι άνθρωποι ότι συνάντησαν. Τα πλάσματα αυτά είναι τρομακτικά, υπερμεγέθη ή με υπερφυσικές ιδιότητες. Αν εξαιρέσουμε τη περίπτωση της εσκεμμένης πλάνης ή της φαντασίας ορισμένων εκ των μαρτύρων, αρκετές περιπτώσεις χρήζουν έρευνας. Κι αυτό γιατί πολλές φορές, κάτι που οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι δεν υπήρχε ή είχε εξαφανιστεί από αιώνες, βρέθηκε ξαφνικά κι ανέτρεψε τις ισχύουσες θεωρίες.

Ένα παράδειγμα είναι η περίπτωση του κοιλάκανθου. Πρόκειται για ένα προϊστορικό ψάρι, που θεωρείτο πως είχε εκλείψει εδώ και 70 εκατομμύρια χρόνια, μέχρι που το 1938 πιάστηκε ένα ζωντανό, στις νήσους Κομόρες, έξω από την Μαγαδασκάρη. Το εύρημα έκανε την επιστημονική κοινότητα να αναρωτηθεί, πόσα άλλα ζωντανά απολιθώματα υπάρχουν στους ωκεανούς.

Μία άλλη εξίσου επιτυχημένη ανακάλυψη, ήταν αυτή του γιγάντιου καλαμαριού. Για χρόνια περιγελούσαν όσους έλεγαν ότι είχαν συναντήσει ένα τέτοιο καλαμάρι, θεωρήθηκε μυθικό και μέρος της φαντασίας του Ιουλίου Βερν. Το γιγάντιο χταπόδι είναι κάτι που δεν έχει ακόμη επίσημα αποδειχτεί ότι ζει σε κάποια βάθη των ωκεανών

Ο Όμηρος ανέφερε για πρώτη φορά τα γιγάντια κεφαλόποδα. Στην «Οδύσσεια» περιγράφει ένα τρομακτικό τέρας, τη Σκύλα. Αναφέρει πως είχε τη περίεργη συνήθεια να γαβγίζει (εξ ου ίσως και το όνομά της), αλλά είχε πολλά πόδια, πολλούς λαιμούς και πολλά κεφάλια. Ενδέχεται να ήταν ένα 752, ένα γιγάντιο κεφαλόποδο που τρομοκρατούσε τους ναυτικούς. Όπως τα χταπόδια, περίμενε το θήραμά της κρυμμένη στη σπηλιά της, αλλά η τριπλή σειρά δοντιών που είχε, μπορεί να μοιάζει με τους πριονοειδείς μυζητήρες του καλαμαριού.

Η Μέδουσα, ένα ακόμη φρικτό τέρας της ελληνικής μυθολογίας, θα μπορούσε να είναι κεφαλόποδο. Είχε φίδια για μαλλιά, κάτι που μας θυμίζει τα πλοκάμια του. Ακόμη το βλέμμα της πέτρωνε τους ναυτικούς, κι αυτό μπορεί να περιγράφει τον τρόμο που ένοιωθαν μπροστά σε ένα τεραστίου μεγέθους κεφάλι, μάτια με επιθετική διάθεση. Σε μία συνάντηση, στον αιώνα μας, ενός δύτη με ένα γιγάντιο καλαμάρι, ο ίδιος ανέφερε πως είχε σχεδόν υπνωτιστεί από τα μάτια αυτού του πλάσματος που «έμοιαζαν να διαθέτουν συμπυκνωμένη, όλη την κακία και το μίσος του κόσμου». Ευτυχώς, μια απότομη κίνηση του καλαμαριού, επέτρεψε στον δύτη να συνέλθει και να σωθεί.

Στα χρόνια του Μεσαίωνα, τα γιγάντια κεφαλόποδα και οι φάλαινες θεωρούνταν «τέρατα-νησιά», ζώα δηλαδή, που όσοι άτυχοι ναυτικοί τα θεωρούσαν ξέρες και πατούσαν πάνω τους, έντρομοι ανακάλυπταν πως κινούνταν κι ανέπνεαν.

Υπάρχει ένα σκανδιναβικό τέρας, το Κρέικεν, για το οποίο έχουμε χειρόγραφο του 1000 μ,Χ. Το 1752, ένας σκανδιναβός επίσκοπος, δημοσίευσε μία έρευνα για τα θαλάσσια τέρατα. Στη «Φυσική Ιστορία της Νορβηγίας», ο Έρικ Ποντοπίνταν, επίσκοπος του Μπέργκεν, περιγράφει το Κρέικεν σαν «στρογγυλό, επίπεδο, γεμάτο χέρια ή πλοκάμια». Η ράχη του τέρατος λέγεται πως είχε μήκος 1800 μέτρα και πλάτος 900 μέτρα. Ο επίσκοπος ανέφερε πως το τέρας είχε τη δύναμη να βουλιάζει μεγάλα καράβια. Στα μέσα του 19ου αιώνα, ο Δανός ζωολόγος Γιόχαν Στρένστρουπ τόλμησε αν ανακινήσει το θέμα του Κρέικεν. Το 1853, σε μία ακτή της Δανίας, βρέθηκαν ο φάρυγγας και το ρύγχος ενός γιγάντιου καλαμαριού. Το 1857 κατόρθωσε να εκδώσει μία επιστημονική πλέον περιγραφή του πλάσματος, που πήρε το όνομα «Architeuthis dux».

Οι αναφορές για εμφανίσεις καλαμαριών τεραστίων διαστάσεων είναι πολλές. Το μεγαλύτερο που βρέθηκε είναι στη Νέα Γη. Ο Στίβεν Σπέριν, το 1878, ψάρευε με δύο φίλους του, όταν είδαν κάτι που έμοιαζε με κομμάτι ναυαγίου να βγαίνει προς την ακτή. Πλησίασαν και βρέθηκαν μπροστά σε ένα πεθαμένο καλαμάρι με γυάλινο βλέμμα, που έβγαζε έξω στην ακτή η παλίρροια. Το σώμα του είχε 7 μέτρα μήκος και τα πλοκάμια 12 μέτρα. Τα μάτια του είχαν διάμετρο 45 εκατοστά και οι μυζητήρες 10.

Θαλάσσια ερπετά έχουν απασχολήσει πολλές φορές τους ταξιδιώτες. Τα συναισθήματα που έχουν προκαλέσει είναι τρόμου, θαυμασμού, έκπληξης και χλευασμού.

Ο συσχετισμός τους με μύθους, θρησκευτικούς συμβολισμούς, συναισθηματισμούς και αφελή ευπιστία, έχει συμβάλει στην απόρριψή τους από την επιστήμη. Κατά τη περίοδο του Διαφωτισμού και των μεγάλων ταξιδιών, πολλές είναι οι μαρτυρίες.

Ο Σκανδιναβός ιεραπόστολος Χανς Έγκεντε, θεωρείται σαν ο πρώτος σύγχρονος αυτόπτης μάρτυρας. Αγαπούσε τις λεπτομέρειες κι ενδιαφερόταν για τη φυσική ιστορία, ήταν ένα ανοικτό μυαλό και τα λόγια του είναι αξιόπιστα. Σε ένα ταξίδι του στη Γροιλανδία, το 1734, είχε περιγράψει με σοβαρό κι αντικειμενικό ύφος ένα τέτοιο τέρας. Το θαλάσσιο ερπετό ήταν πολύ μεγάλο κι ασυνήθιστο. Το κεφάλι του έφτανε μέχρι τη κορυφή του καταρτιού, αλλά δεν επιχείρησε να το δαγκώσει. Το σώμα του είχε το πλάτος του πλοίου κι είχε τρεις ή τέσσερις φορές μεγαλύτερο μήκος. Είχε πέλματα σαν κουπιά, μακρύ μυτερό ρύγχος και ξεφυσούσε σαν φάλαινα φυσητήρας. Το σώμα του ήταν σκεπασμένο με κόκαλα σαν όστρακα, όχι με λέπια. Το κάτω μέρος ήταν οφιοειδές και η ουρά του είχε το μήκος ενός πλοίου. Παρά τη σοβαρότητα της αναφοράς, χωρίς συναισθηματισμό, οι σκεπτικιστές δεν δέχθηκαν τη παρουσία του πλάσματος. Στις αρχές του 19ου αιώνα, το ίδιο ερπετό είχε μία σύντομη, αλλά θεαματική εμφάνιση, με εκατοντάδες αξιόπιστους μάρτυρες. Ήταν το 1817, στο λιμάνι της Μασαχουσέτης. Οι ενστάσεις άρχισαν να υποχωρούν. ’ρχισαν να το καταδιώκουν με πλοία, μέσα στα οποία ήταν κι ένας ειρηνοδίκης. Το πυροβόλησαν, αλλά αυτό δεν έπαθε τίποτα. Τους κοίταξε και χωρίς να επιτεθεί, βυθίστηκε σαν πέτρα , πέρασε κάτω από το σκάφος κι εμφανίστηκε τριάντα μέτρα πιο μακριά. Συνέχισε να παίζει στο νερό, χωρίς να δίνει σημασία στους διώκτες του. Αναφέρθηκε πως είχε σκούρο δέρμα, άσπρο λαιμό, άσπρη κοιλιά. Το μήκος ήταν τουλάχιστον δώδεκα μέτρα και το κεφάλι σαν μικρό βαρελάκι. Η κίνηση ήταν ευθεία, σαν της κάμπιας και η ταχύτητά του ήταν τριάντα με σαράντα χιλιόμετρα.

Οι μαρτυρίες για το πλάσμα αυτό, είχαν σαν αποτέλεσμα να αρχίσει μία έρευνα από την Επιτροπή Λίνιαν της Νέας Αγγλίας. Θεωρήθηκε πιθανόν, να ήταν ένα υπερμεγέθες θαλάσσιο φίδι, που ήθελε να γεννήσει στην ακτή τα αυγά του. Οι συγκεντρωμένες μαρτυρίες, όμως, κάνουν τους σύγχρονους ερευνητές να πιστεύουν ότι δεν επρόκειτο για φίδι, λόγω του ότι η κίνηση ήταν ευθεία. Έψαξαν στις ακτές και δεν βρέθηκαν αυγά. Δύο παιδιά βρήκαν κάποια στιγμή ένα πλάσμα ενός μέτρου μήκους, σαν μαύρο φίδι με καμπούρες στη πλάτη. Τα μέλη της επιτροπής θεώρησαν πως ήταν το μωρό του τέρατος, το τεμάχισαν, το εξέτασαν και συνέταξαν τα συμπεράσματά τους. Το πόρισμα περιείχε λάθη κι έτσι, δεν ελήφθη στα σοβαρά από τους επόμενους ερευνητές.

Τα περίεργα πλάσματα των βυθών άρχισαν να μειώνουν τις εμφανίσεις τους στους ναυτικούς, με την παρουσία των πιο σύγχρονων μεγάλων σκαφών. Οι κρυπτοζωολόγοι πιστεύουν πως αποφεύγουν τα θορυβώδη σκάφη και τα πολυσύχναστα μέρη. Κατά τη διάρκεια των παγκοσμίων πολέμων, τέτοιες εμφανίσεις μειώθηκαν ουσιαστικά. Ωστόσο, μετά το 1960, αναφέρθηκαν αρκετοί και κρυπτοζωολόγοι άρχισαν πάλι να ασχολούνται με το θέμα των γιγάντιων πλασμάτων. Παρουσιάστηκαν και φωτογραφίες που αφήνουν ερωτηματικά. Ειδικοί, ωστόσο, προειδοποιούν, πως είναι δυνατόν να υπάρχουν κάποια σπάνια είδη, όπως αυτό μίας φάλαινας με ρύγχος που ξεβράστηκε στη Σάντα Κρουζ της Καλιφόρνια νεκρή, και στην αρχή την θεώρησαν ένα θαλάσσιο τέρας, με ράμφος πάπιας και τεράστιο κεφάλι. Τα είδη αυτά δεν είναι ιδιαίτερα γνωστά και μπερδεύουν τους ανυποψίαστους μάρτυρες. Ενδέχεται να είναι και γιγάντια χέλια, που μέσα στο νερό μπορεί να μοιάζουν με ερπετά, ή για τον ζευγλόδοντα, μία πρωτόγονη φάλαινα που θεωρείτο πως είχε εκλείψει, αλλά τον 19ο αιώνα εμφανίστηκε.

Είναι γεγονός, πως η φαντασία του ανθρώπου παίζει συχνά πολλά παιχνίδια. Είναι ακόμη αλήθεια, πως υπάρχει ιδιοτέλεια σε κάποιους που επιζητούν μία εφήμερη διασημότητα με κάθε κόστος. Ωστόσο, δεν μπορούμε να είμαστε ποτέ σίγουροι για τα θαυμαστά πλάσματα της Δημιουργίας, καθώς ποτέ δεν σταματάμε να εξερευνούμε και να ανακαλύπτουμε. Όπως είναι γεγονός πως κάποια είδη μας διέφευγαν και τα συναντήσαμε πλέον και τα καταγράψαμε, δεν είναι απίθανο το μέλλον να μας επιφυλάσσει κι άλλες εκπλήξεις!