Μαχάτμα Γκάντι (Ινδός πολιτικός και φιλόσοφος) «Δεν μπορώ να έχω κανένα σεβασμό ή συγκατάβαση για μια κυβέρνηση που πηγαίνει από λάθος σε λάθος, με σκοπό να διατηρείται στην αρχή.»
«Ο Χριστιανισμός είναι καλός, μα δεν είναι καλοί και οι χριστιανοί.»
«Δεν κάνω τον οπαδό καμιάς θρησκείας, για να μην είμαι έτσι υποχρεωμένος να συγχωρώ το κακό στο άγιο όνομά της.»
«Ινδοί, Πέρσες, Χριστιανοί ή Εβραίοι, αν θέλουμε να ζήσουμε σαν ένα έθνος, πρέπει το συμφέρον του καθενός να γίνει συμφέρον όλων. Η μοναδική σκέψη μας πρέπει να είναι η δικαιοσύνη, για τον καθένα από εμάς.»
«Καλύτερα να γίνω χίλια κομμάτια, παρά ν’ αποκηρύξω τους αδερφούς μου των καταπιεζόμενων τάξεων.»
Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Δεν πολεμάς το σκοτάδι με σκοτάδι. Μόνο με τοφως μπορείς.
Darkness cannot drive out darkness: only light can do that.
Έχω ένα όνειρο.
I have a dream.
Μια απειλή στη δικαιοσύνη οπουδήποτε είναι μια απειλή στη δικαιοσύνη παντού.
Στο τέλος δε θα θυμόμαστε τα λόγια των εχθρών μας, αλλά τη σιωπή των φίλων μας.
Το μίσος δεν αντιμετωπίζει το μίσος. Μόνο η αγάπη μπορεί.Σχεδόν πάντοτε η μειονότητα των δημιουργικών, αφοσιωμένων ανθρώπων έκανε τον κόσμο καλύτερο. (Ελευθεροτυπία, 3ης Νοεμβρίου 2006, "Ψίθυροι και κραυγές"
Ερνέστο Τσε Γκεβάρα«Αν με ρωτούσαν εμένα, αν αυτή η Επανάσταση που έχετε μπροστά στα μάτια σας είναι μια επανάσταση κομμουνιστική, αφού θα καθόριζα ακριβώς τι είναι κομμουνισμός αγνοώντας τις κατηγόριες που εξύφανε ο ιμπεριαλισμός και οι αποικιοκρατικές δυνάμεις που τα ανακατεύουν όλα, θα κατέληγα να πω πως αυτή η Επανάσταση, στην περίπτωση που θα θεωρηθεί μαρξιστική —και ακούστε καλά πως λέω μαρξιστική θα είναι, γιατί ανακαλύψαμε εμείς καθώς κι’ αυτή με τις δικές της μεθόδους τους δρόμους που υπέδειξε ο Μαρξ.» (Προς τη νεολαία της Λατινικής Αμερικής)
«Ανασκοπώντας τη ζωή μου, πιστεύω ότι δούλευα με αρκετή τιμιότητα και αφοσίωση για να εδραιώσω την επαναστατική κατάκτηση.» (Αποχαιρετιστήριο γράμμα στον Φιντέλ Κάστρο)
«Ας ανακεφαλαιώσουμε έτσι τις φιλοδοξίες μας για τη νίκη: καταστροφή του ιμπεριαλισμού με την εξουδετέρωση του πιο ισχυρού του προπυργίου, που είναι η ιμπεριαλιστική κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Πρέπει να υιοθετήσουμε σαν ταχτικό στόχο τη σταδιακή απελευθέρωση των λαών, του καθενός ξεχωριστά ή κατά ομάδες, υποχρεώνοντας τον εχθρό να διεξάγει ένα δύσκολο πόλεμο σε εδάφη που δεν είναι τα δικά του και εκμηδενίζοντας τις βάσεις του ανεφοδιασμού του, που είναι οι εξαρτημένες χώρες.» (Μήνυμα στη Τρικοντινένταλ)
«Έζησα υπέροχες στιγμές δίπλα σου και αισθάνομαι την τιμή να ανήκω στους ανθρώπους σου στις λαμπρές μα λυπημένες μέρες της κρίσης της Καραϊβικής. Λίγοι πολιτικοί είναι στις μέρες μας τόσο λαμπροί όσο εσύ. Είμαι επίσης περήφανος που σε ακολούθησα χωρίς δισταγμό, που ταυτίστηκα με τον τρόπο που σκέφτεσαι και που εκτιμάς τους κινδύνους.» (Αποχαιρετιστήριο γράμμα στον Φιντέλ Κάστρο)
«Είμαι Κουβανός και Αργεντινός συγχρόνως, και, αν δεν προσβάλλονται οι λαμπρές εξοχότητες των Λατινοαμερικανών εκπροσώπων, νιώθω τόσο πατριώτης Λατινοαμερικάνος, από οποιαδήποτε χώρα της Λατινικής Αμερικής, όσο κανένας άλλος, και την ώρα που θα είναι αναγκαίο είμαι διατεθειμένος να δώσω τη ζωή μου για την απελευθέρωση οποιασδήποτε από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, χωρίς να ζητήσω τίποτα από κανέναν, χωρίς να απαιτήσω τίποτα, χωρίς να εκμεταλλευτώ κανέναν.» (Ομιλία στον ΟΗΕ, 1964)
«Η Κουβανέζικη Επανάσταση παίρνει τον Μαρξ από το σημείο εκείνο που εγκατέλειψε την επιστήμη για να πιάσει το επαναστατικό τουφέκι. Και τον πιάνει από κει, όχι από ρεβιζιονιστικό πνεύμα, ούτε και για να αγωνιστεί εναντίον εκείνου που έπεται του Μαρξ με την πρόθεση να αποκαταστήσει έναν «καθαρό» Μαρξ, άλλα απλά γιατί, μέχρι τότε ο επιστήμων Μαρξ, βρισκόμενος έξω από την ιστορία, μελετούσε και πρόβλεπε το μέλλον. Από κει κι έπειτα ο Μαρξ, ο επαναστάτης της ιστορίας, έμπαινε στον αγώνα.» (Σημειώσεις για τη μελέτη της ιδεολογίας της Κουβανέζικης επανάστασης)
«Με βάση την αγροτική μεταρρύθμιση θα δοθεί και η μάχη της βιομηχανοποίησης της χώρας, που είναι λιγότερο απλή. Εκεί πρέπει ν’ αγωνιστούμε εναντίον πολύπλοκων φαινομένων και θα είχαμε εύκολα ναυαγήσει, αν δεν υπήρχαν στον κόσμο πολύ μεγάλες φιλικές δυνάμεις μικρών χωρών. Χώρες σαν την Κούβα αυτή τη στιγμή, χώρες επαναστατικές και καθόλου μετριοπαθείς μπορεί ν’ αναρωτηθούν αν η Σοβιετική Ένωση και η Λαϊκή Κίνα είναι φίλες της. Στην ερώτηση αυτήν δεν πρέπει ν’ απαντήσουμε χλιαρά, αλλά να βεβαιώσουμε με όλη μας τη δύναμη ότι η Σοβιετική Ένωση, η Κίνα και όλες οι σοσιαλιστικές χώρες, καθώς και όλες οι αποικίες ή ημιαποικιες που έχουν απελευθερωθεί είναι φίλες μας. Σ’ αυτή τη φιλία επάνω μπορεί να θεμελιωθεί η πραγματοποίηση μιας αμερικανικής επανάστασης. Στην πραγματικότητα θα ’χαν χρειαστεί τεράστιες δυνάμεις κι απέραντη αφοσίωση του λαού μας για ν’ αντέξουμε αν η Σοβιετική Ένωση δεν είχε βρεθεί αυτή την ώρα για να μας δώσει πετρέλαιο και ν’ αγοράσει ζάχαρη.» (Προς τη νεολαία της Λατινικής Αμερικής)
«Όπου κι αν βρίσκομαι, θα αισθάνομαι την ευθύνη του να είσαι Κουβανός επαναστάτης και σαν τέτοιος θα συμπεριφέρομαι. Δεν λυπάμαι που δεν άφησα τίποτα υλικό στη γυναίκα και τα παιδιά μου. Είμαι ευτυχισμένος που έγινε έτσι. Δε ζητώ τίποτα γι αυτούς γιατί το κράτος θα φροντίσει να έχουν αρκετά για να ζήσουν και να μορφωθούν. Θα είχα πολλά να πω σ' εσένα και το λαό μας, αλλά αισθάνομαι ότι είναι άχρηστα. Οι λέξεις δεν μπορούν να εκφράσουν αυτό που θα ήθελα και δεν υπάρχει λόγος να ξοδεύω σελίδες.» (Αποχαιρετιστήριο γράμμα στον Φιντέλ Κάστρο)
«Πόσο πιο κοντινό και πιο φωτεινό θα βλέπαμε το μέλλον, αν άνθιζαν δυο, τρία, πολυάριθμα Βιετνάμ στην επιφάνεια της γης, με το μερίδιο τους από νεκρούς και απέραντες τραγωδίες, με τον καθημερινό ηρωισμό τους, με τα επανειλημμένα τους πλήγματα ενάντια στον ιμπεριαλισμό, και με την υποχρέωση γι΄ αυτόν να διασκορπίζει τις δυνάμεις του, κάτω από τις επιθέσεις του μίσους των λαών του κόσμου, που μεγαλώνει όλο και πιο πολύ!» (Μήνυμα στη Τρικοντινένταλ)
«Τώρα υπάρχουν βασιλιάδες χωρίς στέμματα: είναι τα μονοπώλια, αληθινοί αφέντες ολόκληρων χωρών, ακόμα και ηπείρων, σαν την περίπτωση της Αφρικής, ενός γερου τμήματος της Ασίας και δυστυχώς επίσης της Αμερικής μας. Κατά καιρούς προσπάθησαν να κυριαρχήσουν στον κόσμο. Όπως ο Χίτλερ, ο εκπρόσωπος των μεγάλων γερμανικών μονοπωλίων, που προσπάθησε να επιβάλει την ιδέα της ανωτερότητας μιας φυλής στον κόσμο, με έναν πόλεμο που στοίχισε τη ζωή 40 εκατομμυρίων ανθρώπινων υπάρξεων. Η σημασία των μεγάλων μονοπωλίων είναι τεραστία. Σε σημείο που να εξουδετερώνει την πολιτική ισχύ σε πολλές από τις δημοκρατίες μας.» (Πολιτική και Οικονομική Ανεξαρτησία)
Η γνωστή μας «Jeanne d’ Arc» δεν ήταν παρά ένα κορίτσι στην εφηβεία του, όταν υποστήριξε πωςάκουγε φωνές και με την καθοδήγηση του Θεού ανέλαβε να ηγηθεί του γαλλικού στρατού στον Εκατονταετή πόλεμο. Αρκετές νίκες και οράματα μετά, η Ιωάννα πιάστηκε αιχμάλωτη από τους Άγγλους, ενώ το εκκλησιαστικό συμβούλιο της επεφύλασσε την συνήθη αντιμετώπιση προς οποιαδήποτε γυναίκα τολμούσε να έχει φωνή τον Μεσαίωνα: καύση στην πυρά. 25 χρόνια μετά, το λάθος αναγνωρίστηκε, ο Πάπας την αναγόρευσε μάρτυρα και έκτοτε έμεινε στην ιστορία ως Αγία Ιωάννα της Λωρραίνης, εθνική ηρωίδα της Γαλλίας και αιώνιο σύμβολο ταπεινών καταβολών με παροιμιώδη αυτοθυσία.
Είτε ως ρομαντική φιγούρα με πράσινη στολή, είτε ως αρρενωπός ήρωας με την όψη του Russell Crowe, ο Άγγλος –μυθικός ή όχι- ληστής που κρυβόταν στα δάση με την «παράνομη» ομάδα του έδωσε στην βρετανική παράδοση αλλά και στην παγκόσμια συνείδηση το πρότυπο του ήρωα που κλέβει από τους πλούσιους και δίνει στους φτωχούς. Ένα πρότυπο που απ’ ό,τι φαίνεται, αναβιώνει στις μέρες μας, οκτώ αιώνες μετά την δράση του, μόνο ως κινηματογραφική περιπέτεια και όχι ως φορολογική πολιτική.
Ο θρυλικός βασιλιάς της Σπάρτης, που το όνομά του συνδέθηκε με την πλέον ιδιόμορφη μάχη της αρχαιότητας, τη μάχη των Θερμοπυλών, τον Αύγουστο του 480, ανέβηκε στο θρόνο το 488 και ήταν ετεροθαλής αδερφός του Κλεομένη Α', τον οποίο και διαδέχτηκε. Όταν οι Πέρσες έφτασαν στο στενό των Θερμοπυλών, ο Λεωνίδας ήταν εκεί με 6.000 στρατιώτες, περιμένοντας ενισχύσεις από τη Σπάρτη. Για να αποφύγει μια μάταιη σφαγή, έδιωξε τους περισσότερους στρατιώτες του κρατώντας μαζί του τους 300 Σπαρτιάτες και 700 Θεσπιείς που δεν θέλησαν να αφήσουν τη θέση τους.
Ο Λεωνίδας παρέμεινε με μεγάλη γενναιότητα στη θέση του, διατυπώνοντας την ενδοξότερη στην ιστορία απάντηση ηγέτη κατά τον Πλούταρχο, «μολών λαβέ», υπακούοντας στους νόμους της Σπάρτης και δημιουργώντας έτσι μία αιώνια στάση θυσίας και φιλοπατρίας.
Χρησιμοποίησε έντεχνα τη φυσική διαμόρφωση του χώρου, επιτιθέμενος και αμυνόμενος με διάταξη βάθους, παρασύροντας στα στενά τους Πέρσες, εκμεταλλευόμενος το υψηλό ηθικό και τη δύναμη των στρατιωτών του.
Οι Πέρσες πέτυχαν έναν ελιγμό θέσεων με τη βοήθεια του Εφιάλτη που από ένα μυστικό πέρασμα, την «ανοπιαία ατραπό», τους οδήγησε στην πλάτη των Ελλήνων. Πολεμώντας με παραφορά οι Έλληνες υπό τον Λεωνίδα, έπεσαν μέχρι τον τελευταίο σε αυτήν την τριήμερη μάχη, σύμβολο για την παγκόσμια ιστορία.
Η αίγλη της μάχης των Θερμοπυλών, παρά την ήττα, είχε κρίσιμο ηθικό αποτέλεσμα για την τελική έκβαση της τελικής επίθεσης, καθώς σκόρπισε τον τρόμο στον περσικό στρατό και ταυτόχρονα, ως αμυντική προσπάθεια, κέρδισε πολύτιμο χρόνο ώστε να κριθεί ο πόλεμος στη θάλασσα, στη ναυμαχία της Σαλαμίνας.
Δεν μπορούμε να δούμε όμως το Λεωνίδα μεμονωμένα, σαν μορφή, αλλά σε συνάρτηση με τη Σπαρτιατική ζωή και εκπαίδευση.
Τι είναι λοιπόν αυτό που έκανε το Λεωνίδα και τους Σπαρτιάτες τόσο ξεχωριστούς ως πολεμιστές; Οι ιστορικοί μας λένε ότι πρέπει να δούμε στο βάθος της Ιστορίας, κυρίως την εκπαίδευση που λάμβαναν οι Σπαρτιάτες από την ηλικία ακόμη των επτά ετών και μέχρι την ενηλικίωσή τους.
Πιο χαρακτηριστική για να εκφράσει τη στάση των Σπαρτιατών απέναντι στον πόλεμο είναι η φράση που έλεγε η Σπαρτιάτισσα μητέρα στο γιο της που πήγαινε στον πόλεμο, «ή ταν ή επί τας». Η μητέρα αποχαιρετούσε το γιο της θυμίζοντας του πως το καθήκον του ήταν να πολεμήσει με θάρρος για την πατρίδα του, τιμώντας τα όπλα του και αν χρειαστεί να πεθάνει γι` αυτήν. Αυτή η πασίγνωστη φράση κρύβει τη νοοτροπία ενός λαού που πέρασε στην Ιστορία ως παράδειγμα της έντιμης, λιτής και γεμάτης αξιοπρέπεια και αυτοθυσία ζωής. Αυτά είναι τα ιδανικά που εξυμνεί και ο Λεωνίδας μ’ αυτήν την πράξη αυταπάρνησης. Αν μη τι άλλο ο Λεωνίδας ως βασιλιάς ενός τέτοιου λαού θα έπρεπε να δώσει πρώτος το παράδειγμα.
Για το Λεωνίδα, όπως και για όλους τους Σπαρτιάτες, η μεγαλύτερη αρετή ήταν η πρόθυμη θυσία στο καθήκον της άμυνας και της σωτηρίας της πατρίδας τους. Η στάση του μπροστά στη μάχη και στο θάνατο ήταν ανάλογη με την εκπαίδευση και τη νοοτροπία του λαού του.
Στα σαράντα χρόνια που διαρκούσε η υπηρεσία των Σπαρτιατών δεν ήταν υποχρεωμένοι να δουλεύουν, αλλά να ετοιμάζονται καθημερινά για τον πόλεμο. Από επτά ετών εντάσσονταν σε ομάδες, βούες και ύλες, όπου λάμβαναν την ανάλογη εκπαίδευση και από την ηλικία των είκοσι ετών ξεκινούσαν την πορεία τους στο συσσίτιο. Μέχρι τα τριάντα τους ζούσαν σε οικήματα που ονομάζονταν ανδρεία και μόνο μετά τα τριάντα μπορούσαν να μένουν σπίτι τους και αυτό μόνο το βράδυ. Στην καθημερινή ζωή ο βασιλιάς δεν απολάμβανε ειδικές τιμές και φροντίδες αλλά μονάχα το σεβασμό και την εκτίμηση των συντρόφων του. Ακόμη και στο πεδίο της μάχης διαβίωνε χωρίς πολυτέλειες και προφυλάξεις ενώ στην ώρα της μάχης κανείς δεν βρισκόταν μπροστά του.
Μια ιδιότυπη συνήθεια πριν τη μάχη ήταν να γυαλίζουν τα όπλα τους, να περιποιούνται το σώμα τους και να χτενίζουν τα μαλλιά τους. Μ’ αυτόν τον τρόπο έδειχναν αποφασισμένοι και έτοιμοι για τη μάχη, πιστεύοντας ότι ακόμη και μπροστά στο χάροντα θα πρέπει να παρουσιαστούν καθαροί και όμορφοι. Λίγο πριν τη σύγκρουση θυσίαζαν και με τη συνοδεία παιάνων ξεκινούσαν τη μάχη. Η περίοδος που πενθούσαν τους νεκρούς διαρκούσε έντεκα ημέρες, ενώ τη δωδέκατη έθεταν τέλος στο πένθος.Τους πολεμιστές τους έθαβαν τυλιγμένους σε κόκκινους μανδύες χωρίς κανένα πολύτιμο αντικείμενο, δείχνοντας ότι το μεγαλύτερο απόκτημά τους ήταν η συμμετοχή τους στο Σπαρτιατικό στρατό. Ο Λεωνίδας γαλουχήθηκε μέσα σε αυτό το σύστημα όπου ο ατομικισμός χάνεται μπροστά στην ομάδα και το μέρος είναι αναγκαίο και ικανό μόνο όταν υπάρχει για να βοηθήσει το όλο.
Όταν ο Λεωνίδας ρωτήθηκε γιατί οι ανδρείοι προτιμούν τον ένδοξο θάνατο από την άδοξη ζωή, αυτός απάντησε «διότι αυτή τη θεωρούν χαρακτηριστικό της αλόγου φύσεως, εκείνον όμως (τον θάνατο) ως χαρακτηριστικό του έλλογου όντος».
Για το Λεωνίδα και τους τριακόσιους Σπαρτιάτες έχει γραφτεί μια επιτύμβια πλάκα από τον Σιμωνίδη, που αναφέρει : «Ώ ξειν’, αγγέλειν Λακεδαιμονίοις ότι τήδε κείμεθα τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι» και αυτό δίνει μεγαλύτερη αξία στις λέξεις «...τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι», αν θεωρήσουμε ότι ο Λεωνίδας γνώριζε ότι βοήθεια δεν θα έρθει από τη Σπάρτη.
Στο νεώτερο μνημείο που υπάρχει σήμερα στις Θερμοπύλες προς τιμή του Λεωνίδα, όπου βρίσκεται και το άγαλμά του, είναι χαραγμένη η απάντησή του στην απαίτηση του Ξέρξη «Μολών Λαβέ».
Στη Σπάρτη βρέθηκε το άγαλμα του Λεωνίδα παριστάνοντας ένα πολεμιστή χωρίς μουστάκι, με Αττικού τύπου περικεφαλαία, έργο των αρχών του 5ου αιώνα π.Χ. και από τη στάση του σώματος μπορούμε να συμπεράνουμε ότι κρατούσε στο αριστερό χέρι ανασηκωμένη ασπίδα, ενώ στο δεξί είχε ανυψωμένο το δόρυ. Ταυτίστηκε με το Λεωνίδα από την πρώτη στιγμή αν και δεν υπήρχε επιγραφή που να το αποδεικνύει.
Η Agnes Gonxha Bojaxhiu γεννήθηκε στα Σκόπια, με καταγωγή από την Αλβανία, δέχθηκε ιρλανδική παιδεία και απέκτησε ινδική υπηκοότητα. Και μετά από όλη αυτή την περιπλάνηση, ορκίστηκε καθολική μοναχή, επέλεξε το όνομα Τερέζα και,βλέποντας στον δρόμο της ινδικής Καλκούτα ανθρώπους να αργοπεθαίνουν από την πείνα και την εξαθλίωση, άρχισε το ξακουστό φιλανθρωπικό της έργο. Επί 45 χρόνια φρόντιζε φτωχούς, αρρώστους, ορφανά και ετοιμοθάνατους σε όλο τον κόσμο, ξεκινώντας 610 αποστολές βοήθειας σε 124 χώρες. Η Μητέρα Τερέζα άφησε τον κόσμο –που προφανώς την είχε ακόμη ανάγκη- το 1997 σε ηλικία 87 ετών και αμέσως, ο πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ έβαλε μπροστά την διαδικασία της αγιοποίησής της. Η «Μητέρα Τερέζα της Καλκούτα» έγινε συνώνυμο της φιλανθρωπίας και τα ιδρύματα των οποίων έθεσε τα θεμέλια συνεχίζουν ακόμα το έργο της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου